Anthony Smith (Wielka Brytania) 

Świat Anny 

Wystąpienie brytyjskiego poety Anthony'ego Smitha podczas specjalnego wydarzenia zorganizowanego przez Ambasadę RP w Londynie oraz Polski Ośrodek Społeczno-Kulturalny w Londynie z okazji 40. rocznicy debiutu literackiego Anny Marii Mickiewicz.

Poznałem Annę nie jako poetkę, ale jako wydawczynię, założycielkę wydawnictwa Literary Waves Publishing w Londynie. Było to w 2022 roku podczas weekendowej imprezy filmowej, wykładów i wystaw poświęconych polskiej diasporze i upamiętniających Powstanie Warszawskie. Odbyły się one w kinie ActOne w dzielnicy Acton w Londynie. Imprezę zorganizowała Joanna Dudzinska z grupy Talking and Exploring.

Jedna z prelekcji dotyczyła Krzysztofa Kamila Baczyńskiego, młodego poety, który zginął tragicznie w pierwszych dniach Powstania Warszawskiego. Wygłosiłem ją, chociaż pierwotnie miał ją przedstawić emerytowany amerykański psychiatra John Dietman, który był wolontariuszem w muzeum w Bentley Priory w Stanmore. Było ono niegdyś siedzibą Strategicznego Dowództwa Lotniczego. Pracował w dziale, gdzie przechowywano zdjęcia i dokumenty dotyczące pilotów polskich i z Europy Wschodniej, którzy walczyli u boku Brytyjczyków. Często zwracał się do polskich gości, zwłaszcza tych młodszych, z pytaniem, czy słyszeli o Krzysztofie Kamilu Baczyńskim?

Potrzebowałem tłumaczeń wierszy Baczyńskiego na język angielski i znalazłem je w Internecie opublikowane przez londyńskie wydawnictwo Literary Waves. Na końcu broszury, znajdował się e-mail wydawcy, postanowiłem skontaktować się z Anną Marią Mickiewicz i zapytałem, czy dołączy do nas, aby zaprezentować wiersze Krzysztofa Kamila Baczyńskiego w języku polskim, podczas gdy ja będę czytał je w języku angielskim.

Wtedy uświadomiłem sobie, jak bardzo odmiennie mogą brzmieć utwory w różnych językach. Gdy Anna czytała wiersze, odczuwałam zupełnie inny poziom emocji i zrozumienia, którego brakowało w mojej angielskiej prezentacji. Samo słuchanie dzieł w oryginalnych językach, zwłaszcza gdy recytują je poeci, może być fascynującym doświadczeniem, nawet jeśli nie znamy języka!

W końcu Anna jest poetką. Ale nie tylko – jest również wydawczynią, redaktorką, tłumaczką, a nawet pracowała jako korespondentka zagraniczna. Jednak, przede wszystkim, to jako poetka otrzymała wiele nagród.

W latach 80. była związana z demokratyczną opozycją w Polsce, a później została odznaczona Krzyżem Wolności i Solidarności przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej.

Oto krótki wiersz, który napisała w tamtym czasie, starając się nie mówić zbyt bezpośrednio, ale jednocześnie wyrażając jasno swoje myśli. Jego tytuł brzmi „To nie byli oni”. Został on ponownie zamieszczony w rocznicowym wydaniu polsko-angielskiego zbioru poetyckiego poetki, Parallelism.

Anna Maria Mickiewicz

to nie oni...

to nie oni kazali milczeć drzewom

zakładać kneble wiosennym ptakom

oni stoją w poświacie wschodzącego słońca

pełni obaw tego co nastąpi

W 1991 roku Anna opuściła Polskę. Początkowo wyjechała do Kalifornii, a następnie do Londynu. Jest członkinią English Pen, Polskiego PEN Club-u, Stowarzyszenia Pisarzy i Związku Pisarzy Polskich na Obczyźnie. Miała zaszczyt zaprezentować swoje utwory w Brytyjskim Parlamencie. Jej poezja została opublikowana w wielu językach, w Stanach Zjednoczonych, Wielkiej Brytanii, Australii, Kanadzie, Polsce, Meksyku, Włoszech, Hiszpanii, Bułgarii, na Węgrzech, w Salwadorze, Indiach, Chile, Peru, Chinach, Tunezji i Francji. Pełniła funkcję przewodniczącej jury nagrody literackiej w Kalifornii oraz jury międzynarodowej nagrody literackiej im. K. M. Anthru w Indiach. Na University College London organizowała Europejskie Dialogi Literackie. Książka The Origin of the Planet została nominowana do nagrody Eric Hoffer Awards (USA). Autorka została uhonorowana medalem Gloria Artis za zasługi dla kultury przez polskie Ministerstwo Kultury oraz nagrodą literacką im. Josepha Conrada (USA). W 2022 roku, w ramach III Międzynarodowego Dnia Edukacji Polonii, organizowanego przez Polską Akademię Nauk Społecznych i Humanistycznych w Londynie, otrzymała tytuł Polskiej Artystki Roku.

To naprawdę imponująca lista osiągnięć.

A teraz moje refleksje związane z twórczością Anny Marii Mickiewicz. Nie jestem naukowcem, to raczej osobiste spojrzenie. W poezji autorki znajdują się odniesienia i idee, które musiałabym poprosić Autorkę o wyjaśnienie. Przedstawiam to, co mnie najbardziej poruszyło.

Będę odnosić się do kilku wierszy i przedstawię cytaty, które znajdują się w zbiorze Parallelism.

Poetka jest częścią każdego miejsca, w którym się znajduje, czy to w Polsce, Londynie, Kalifornii, Francji, czy opuszczonym nadmorskim miasteczku na angielskim południowym wybrzeżu, które przeżyło już swoje najlepsze dni. Otaczająca ją przyroda ożywa w wierszach, staje się uosobiona, pełna ludzkich emocji, czasami słońce krzyczy, wzywając nas, czasami jest ospałe, innym razem morze pochłania złote krople, wiatr muska powietrze, a klif zanurza się w morzu jak nurek. Chłonie wszystko wokół siebie, widzi „sójkę pokrytą rosą po deszczowym poranku”.

Obserwacje następują po sobie szybko, z kropkami lub bez, a łączy je to, o czym pisze – jej matka biegnąca do pracy „rozpryskując jesienne kałuże”, kochankowie w powietrzu nad Kalifornią lub w Alexandra Park wiosną, anioł, młody mężczyzna, który najwyraźniej zgubił się w Londynie, „sprzedający marchewki, pomidory i truskawki”, oraz starsza kobieta przeszukująca kosze na śmieci, „wisząca na metalowych krawędziach pojemnika... utrzymująca równowagę, kołysząc nogami”.

W tym, co ma do powiedzenia, w tym, jak postrzega miejsce, w którym się znajduje, oraz osoby i rzeczy, które opisuje, jest delikatność i życzliwość. Pojawia się delikatność w tym, jak postrzega świat, nawet jeśli tak wiele w nim umiera, „chociaż nie powinno tak być” i zawsze jest nadzieja. Mówię „zawsze”, ale nie do końca tak jest, poetka jest świadoma najgorszego, jest świadoma wojny i tego, jak nasze dusze mogą zostać złamane i jak „ci, którzy przeszli na drugą stronę, nie zrozumieją”, a „ci, którzy nie przeszli, również nie zrozumieją”.

Nie zawsze są to radosne obrazy, ale wiele z nich jest takich, że poruszą czytelnika i być może pozostaną w jego pamięci, a wszystko to jest częścią tego, jak Anna postrzega swój świat. Moim zdaniem uchwyciła chwile; jak sama to ujęła, „czas zbiera plony upływającymi sekundami”.

_______________ 

Anna Maria Mickiewicz (http://faleliterackie.com) to poetka, pisarka, redaktorka, tłumaczka i wydawczyni. Założycielka oficyny wydawniczej Literary Waves Publishing w Londynie. Anna przeprowadziła się z Polski do Kalifornii, a następnie do Londynu. Jest członkinią English Pen, Polish PEN Club, SPP Warszawa i Związku Pisarzy Polskich na Obczyźnie, Londyn. Była redaktorką londyńskiego Pamiętnika Literackiego, przeprowadziła jego pierwszą reformę. Tworzy w języku polskim i języku angielskim. Jej utwory ukazały się w również w wielu innych językach w: Stanach Zjednoczonych, Wielkiej Brytanii, Australii, Kanadzie, Polsce, Meksyku, Włoszech, Hiszpanii, Bułgarii, Węgrzech, Salwadorze, Indiach, Chile, Francji, Peru, Chinach, Francji. Zbiór poetycki The Origin of the Planet została nominowana przez wydawnictwo do prestiżowej nagrody literackiej The Eric Hoffer Awards (USA).  Książka również nominowana do Nagrody Literackiej w Indiach. Zbiór krótkich opowiadań Listy z Londynu (2025) nominowany do Londyńskiej Nagrody Literackiej. Prezentowała poezję w Parlamencie Brytyjskim. W latach 80. Związana z opozycja demokratyczną. Współredagowała niezależne pismo „Wywrotowiec” wydawane przez Międzyuczelniany Komitet Obrony Więźniów Politycznych w Polsce. Za swe zaangażowanie odznaczona przez Prezydenta RP Krzyżem Wolności i Solidarności.

Pełniła funkcję przewodniczącej Jury Nagrody Literackiej California State Poetry Society oraz Jury Międzynarodowej Nagrody Literackiej K. M. Anthru w Indiach, Jury Nagrody im. Josepha Conrada (USA) oraz Kapituły Medalu Garden of Poetry (Londyn). Należy do kilku londyńskich grup poetyckich, m.in.: Enfield Poets, The Highgate Society’s Poetry Group, Exiled Writers Ink. Redagowała międzynarodowe antologie w amerykańskim wydawnictwie Dreammee Little City (Orlando). Tłumaczy także poezję, głównie współczesnych poetów brytyjskich i amerykańskich, którą cyklicznie prezentuje na portalu Pisarze.pl.Wraz z brytyjskim tłumaczem Noelem Clark’iem brała udział w tworzeniu wystawy „Orzeł i Lew”, która była prezentowana podczas wizyty królowej Elżbiety II w Polsce, w marcu 1996 roku. Przez wiele lat pracowała jako korespondent zagraniczny, opisując wydarzenia kulturalne i literackie w Wielkiej Brytanii. Wraz z University College London organizowała Światowe Dni Poezji – Europejskie Dialogi Literackie. Opublikowała, między innymi, tłumaczenia utwory poetów: Cypriana Norwida i Krzysztofa Kamila Baczyńskiego.

Anthony Smith jest emerytowanym nauczycielem języka angielskiego w szkole średniej. Dorastał we wschodniej Anglii, a po ukończeniu studiów przez kilka lat pracował jako wolontariusz w Afganistanie na początku lat 70. Większość czasu poświęcił nauczaniu języka angielskiego w różnych szkołach w zachodnim Londynie, gdzie uczył uchodźców i nowo przybyłych do kraju uczniów szkół średnich. Podróżował po Afganistanie, a następnie wrócił lądem do Anglii. Po przejściu na emeryturę odbył kolejną podróż lądową, tym razem bardziej na północ, z Uzbekistanu do domu. Jest autorem zbiorów poezji Remembering i Stopping Places, opublikowanych w Wielkiej Brytanii. Wiele z tych wierszy i utworów prozatorskich powstało podczas tych dwóch podróży, a niektóre z nich są wynikiem tematów zaproponowanych przez lokalną grupę Acton Poets. Jeśli pozwala mu na to zdrowie, stara się również raz w tygodniu odbywać długie spacery.